"Độc nhất, sản xuất tại Nga, an toàn hết mức, tốt nhất và cực kỳ lớn", là những gì tờ RBTH mô tả về chiếc chuyên cơ chở Tổng thống Nga Vladimir Putin. Kể từ năm 1996, Il-96-300PU là chiếc máy bay duy nhất được ông Putin sử dụng cho các chuyến công du khắp đất nước và cả nước ngoài.

Il-96-300PU là chiếc máy bay cỡ lớn, dài 55 mét với sải cánh 60 mét. Nó có thể đạt tốc độ lên tới 900 km/h, trang bị đến 4 động cơ phản lực (nhiều máy bay của các nhà lãnh đạo nước ngoài khác chỉ có 2 động cơ).

Động cơ này cũng tương tự loại được lắp đặt trên các máy bay thuộc dòng Tupolev Tu-204 và Tupolev Tu-214 - hai loại máy bay thương mại phổ biến nhất của Nga, thường được so sánh với Boeing 757.

Máy bay có phiên bản chở khách tiêu chuẩn với sức chứa 300 chỗ ngồi. Được thiết kế vào những năm 1980 tại Nhà máy Hàng không Voronezh, thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào tháng 12/1992.

Tuy nhiên, vào năm 2014, Aeroflot đã cho ngừng hoạt động hoàn toàn phi đội Il-96. Tổng cộng, nhà máy đã sản xuất 25 chiếc, hầu hết chúng đều gia nhập đội bay phục vụ tổng thống và chính phủ.

Có một lời giải thích đơn giản cho lý do tại sao tổng thống lại ưa dùng loại máy bay chở khách. Il-96 từng được coi là thiết kế hứa hẹn nhất, thậm chí là đỉnh cao của ngành chế tạo máy bay Nga.

Tuy nhiên, giá thành của nó lại quá đắt đối với các công ty hàng không. Bốn động cơ yêu cầu chi phí nhiên liệu và bảo trì gấp đôi so với các máy bay khác. Tuy nhiên, đối với đội bay của tổng thống, đây chính xác là điều mà họ cần.

"Máy bay có bốn động cơ. Ngay cả khi hai động cơ bị hỏng, nó vẫn có thể tăng hoặc giảm độ cao, vẫn có thể cơ động và tiếp tục bay", Thiếu tướng Vladimir Popov nói trên YouTube. Ngay cả khi chỉ có một động cơ hoạt động, máy bay chở tổng thống vẫn có thể bay tới 800 km và hạ cánh.

Vladimir Talanov, một phi công xuất sắc của Liên bang Nga, giải thích với RBTH: "Có một số lý do khiến Il-96 hiện được sử dụng làm máy bay của chính phủ. Trước hết, đây là máy bay rất đáng tin cậy và an toàn, điều đã được khẳng định sau nhiều năm. Thêm vào đó, máy bay cũng giúp nâng cao vị thế cho một lãnh đạo đất nước - không phải nhà lãnh đạo nào cũng có thể bay trên chiếc máy bay được sản xuất trong nước".

Tổng cộng, phiên bản chuyên cơ tổng thống của Il-96 đã được nâng cấp 5 lần kể từ khi được sản xuất lần đầu tiên, lần cuối cùng là vào đầu năm 2021.

Nhìn thoáng qua, máy bay tổng thống trông không khác gì với các máy bay trong phi đội, ngoại trừ một lá cờ Nga nhỏ ở đuôi. Tuy nhiên, bên trong chiếc máy bay khá độc đáo, đáp ứng các tiêu chuẩn cao nhất về liên lạc và an toàn. Những điều này giúp chuyên cơ có biệt danh là "Điện Kremlin bay".

Với khả năng liên lạc chuyên biệt, máy bay có thể truyền các thông điệp được mã hóa từ mọi độ cao đến bất kỳ điểm nào trên thế giới thông qua mọi kênh liên lạc, đi kèm với cả nút bấm hạt nhân.

Cùng với đó, tất cả các thiết bị đều có hai bản dự phòng để ứng phó cho những tình huống bất ngờ.

Không gian nội thất trên máy bay được bố trí đầy đủ không kém gì Điện Kremlin. Trên máy bay có văn phòng riêng của tổng thống, một số phòng họp, phòng nghỉ ngơi, phòng khách, phòng tập thể dục mini, phòng ăn, quầy bar, phòng tắm và khu y tế riêng biệt với các trang thiết bị hồi sức và cấp cứu.

Tất cả đồ trang trí đều có tông màu sáng, với điểm nhấn là ba màu đặc trưng của Nga và nội thất được trang trí bằng các tấm thêu dựa trên các bản in lịch sử, do các thợ thủ công thực hiện.

Vào năm 2013, Tổng thống Nga đã đặt mua máy bay loại này với giá 3,8 tỷ rúp (khoảng 52 triệu USD) và 5,2 tỷ rúp (khoảng 71 triệu USD).

Trên thực tế, "Máy bay số 1" không ám chỉ một chiếc máy bay nào. Luôn có một số máy bay dự bị giống vậy chở vệ sĩ, trợ lý và nhà báo. Máy bay dự bị theo sau chiếc "chính" với khoảng thời gian 15-20 phút.

Nếu máy bay chính gặp lỗi và phải hạ cánh, công việc của máy bay dự bị là đón hành khách và tiếp tục đưa họ đến đích.

Kể từ năm 1977, quy định là luôn phải có hai máy bay dự bị. Điều này được áp dụng sau khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon bay tới Moscow và nhà lãnh đạo Leonid Brezhnev đưa ông lên chiếc Il-62 (chiếc máy bay mà nguyên thủ quốc gia sử dụng thời đó). Các hành khách đã ngồi vào chỗ nhưng một trong các động cơ không khởi động được. Họ chuyển sang máy bay dự bị nhưng chiếc này cũng không thể cất cánh.

Hơn nữa, tất cả "máy bay của tổng thống" đều được phục vụ không quá 15 năm sau khi rời khỏi dây chuyền sản xuất. Khi kết thúc giai đoạn hoạt động, các máy bay sẽ được bàn giao cho các cơ quan chính phủ khác sử dụng và tổng thống sẽ được đưa lên một chiếc máy bay mới hơn.

Chuyên cơ của tổng thống phải đáp ứng một số yêu cầu nghiêm ngặt, trong đó yêu cầu cơ bản là mọi thứ phải hoạt động tốt.

"Ngay cả khi một ghế đơn không ngả ra được, chúng tôi vẫn thường xuyên đổi máy bay", Konstantin Tereshchenko, cựu phi công trưởng của tổng thống nói.

Trong khi tất cả các hãng hàng không khác có thể sẽ cho phép máy bay tiếp tục hành trình nếu gặp sự cố không gây ra mối đe dọa an toàn, máy bay tổng thống thì không.

Một quy tắc nghiêm ngặt khác là máy bay phải có khả năng hoạt động hoàn toàn tự động, giống như một chiếc tàu ngầm. Điều này có nghĩa là việc bảo dưỡng và sửa chữa được thực hiện độc quyền bởi nhân viên kỹ thuật nội bộ và không người nào được phép chạm vào nó tại các sân bay khác.

"Khi chuyến thăm của tổng thống đang diễn ra, máy bay chính, máy bay dự bị và nhóm tiền phương sẽ được cử đi. Máy bay phía trước chở sáu kỹ thuật viên, máy bay dự bị có bốn và máy bay chính là hai. Một nhóm tám người thậm chí còn có khả năng tháo rời và lắp ráp lại toàn bộ máy bay. Họ được đào tạo để làm việc đó", cựu phi công nói.