TAND TP Hà Nội vừa đưa vụ án hành chính giữa người khởi kiện là Phạm Văn Hoà (SN 1972, trú tại quận 1, TP TP HCM) và người bị kiện là Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội.(Tên người khởi kiện, người liên quan trong vụ việc đã được thay đổi).

Theo hồ sơ vụ án cũng như diễn biến tại phiên toà, ông Hoà đã có vợ là bà Trang, cả hai sống tại TP HCM. Năm 2015, ông Hoà trong một lần say rượu đã "không giữ được mình" nên phát sinh quan hệ "duy nhất một lần" với chị Hiền (SN 1994, trú tại Hải Dương) dẫn tới chị có thai, sinh bé trai.

Từ đó, hai người là bạn bè đơn thuần và cô gái vẫn tạo điều kiện cho ông Hoà tới thăm, chu cấp cho con trai. Do đang sống ở TP HCM, ông Hoà chỉ thi thoảng tới thăm con.

Tối 12-2-2022, khi ông Hoà tới căn hộ chị Hiền đang ở tại khu Vinsmart City (quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội), bất ngờ vợ ông cùng lực lượng công an ập vào, lập biên bản vi phạm. Việc này thực hiện theo đơn tố giác của bà Trang.

Phía cảnh sát sau đó xác định ông Hoà, chị Hiền chung sống như vợ chồng nhưng chưa đủ yếu tố cấu thành tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng. Do đó, cơ quan chức năng đã không khởi tố vụ án hình sự mà chuyển hồ sơ sang UBND, đề nghị xử phạt hành chính.

Ngày 18-10-2022, Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm ra quyết định 2686, xử phạt ông Hoà 4 triệu đồng về hành vi "đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ, chồng với người khác" theo khoản 1, Điều 59, Nghị định 82/2020.

Tuy nhiên, sau khi bị xử phạt, ông Hoà khẳng định chỉ thăm con, không chung sống như vợ chồng với chị Hiền nên không nộp phạt và khiếu nại. Sau đó, UBND quận Nam Từ Liêm ra văn bản số 2414 về giải quyết khiếu nại, giữ nguyên quyết định 2686.

Ông Hoà vẫn không đồng ý nên khởi kiện, đề nghị TAND TP Hà Nội tuyên hủy các quyết định số 2686 và 2414 đồng thời buộc Chủ tịch quận Nam Từ Liêm phải xin lỗi ông công khai trên 3 số báo.

Trình bày tại tòa, ông Hoà khẳng định chỉ là bạn bè với chị Hiền và mỗi khi ông tới nhà, chị đều "ý tứ đi vào phòng riêng" để ông và con trai cùng chơi. Hôm bị lập biên bản, ngoài lực lượng công an, vợ ông là bà Trang còn dẫn một số người vào đập phá căn hộ của chị Hoà; hành vi này không bị xử lý. Ngoài ra, chiếc Mescedes của ông Hoà hôm đó đỗ ở tầng hầm Vinsmart City cũng "không cánh mà bay", ông đã trình báo mất cắp nhưng không được giải quyết…

Trình bày về căn cứ khởi kiện, ông Hoà, cho rằng quyết định của UBND quận Nam Từ Liêm sai vì thời hiệu xử lý vi phạm hành chính là 1 năm từ khi chấm dứt vi phạm song ông chỉ quan hệ với chị Hiền từ cách đây 9 năm.

UBND quận phạt ông Hoà theo Nghị định 82/2020 nhưng chính văn bản này quy định, thẩm quyền lập biên bản vi phạm trong lĩnh vực hôn nhân, ly hôn, vi phạm chế độ một vợ một chồng thuộc về "công chức hộ tịch cấp xã hoặc công chức Phòng tư pháp cấp huyện". Tuy nhiên, phía lập biên bản lại là lực lượng công an.

Ngoài ra, công an không lập biên bản hoặc nếu có lập, ông cũng không được ký và nhận một bản như quy định tại Điều 58 Luật Xử lý vi phạm hành chính. Điều 63 của luật này còn nêu, việc xử lý vi phạm hành chính phải căn cứ "hồ sơ do cơ quan tố tụng hình sự chuyển đến", gồm quyết định không khởi tố, hồ sơ, tang vật… nhưng ở đây, UBND Nam Từ Liêm phạt ông Hoà chỉ căn cứ công văn của công an quận nên sai trình tự, thủ tục...

Tại tòa, đại diện người bị kiện là ông Trần Thanh Long, Phó chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm, cùng người liên quan là Công an quận Nam Từ Liêm đều vắng mặt.

Chủ tọa công bố đơn của Công an quận Nam Từ Liêm trình bày, căn cứ chứng minh ông Hoà sống chung như vợ chồng với chị Hiền là việc 2 người có con chung; cùng đăng ký nhân khẩu tại một căn hộ ở Vinsmart City; cả 2 công khai quan hệ lên Facebook cá nhân. Ông Hoà còn nhiều lần chuyển tiền cho chị Lam hoặc thanh toán tiền thuê căn hộ cho chị Hiền. Ban quản lý tòa nhà và hàng xóm cũng xác nhận ông Hoà thường đến căn hộ nơi chị Hiền sinh sống…

Đối đáp, ông Hoà khẳng định không "sống như vợ chồng với chị Hiền" còn việc ông đến căn hộ là để thăm con và hỏi lại: "Tôi không có quyền thăm con, chuyển tiền cho con ăn học hay sao?".

Sau xét xử, trong bản án sơ thẩm, tòa án dẫn Thông tư 01/2001 thể hiện: "Chung sống như vợ chồng là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình. Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng".

Ở đây, ông Hoà, chị Hiền có con chung, cùng đăng ký ở một căn hộ, được hàng xóm coi là vợ chồng… nên đã vi phạm chế độ một vợ một chồng. Do vậy, UBND quận Nam Từ Liêm xử phạt ông Hòa là đúng. Hội đồng xét xử cũng căn cứ các chứng cứ khác, tuyên bác yêu cầu khởi kiện của ông Hoà.