So với các cuộc tranh luận trong các mùa bầu cử tổng thống Mỹ trước, sự kiện năm nay diễn ra vào mùa hè, được coi là sớm nhất trong lịch sử hiện đại của Mỹ. Cuộc tranh luận đầu tiên này có ý nghĩa quan trọng, là một trong những yếu tố giúp các cử tri còn do dự có thể đưa ra quyết định ủng hộ ai. Vậy, sau màn thể hiện của hai ứng cử viên Joe Biden và Donald Trump trong cuộc tranh luận ngày 27/6, dư luận Mỹ và các nhà quan sát đánh giá như thế nào về cục diện “cuộc đua” năm nay? Phóng viên VOV có cuộc phỏng vấn với ôngTerry Buss, Giáo sư ưu tú ngành Chính sách công Mỹ.

PV: Thưa Giáo sư, sau cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tới, ông có ấn tượng với phần thể hiện của ứng viên nào?

Giáo sư Buss: Thật ra tôi nghĩ cả 2 người đều làm không tốt trong cuộc tranh luận vừa diễn ra. Đầu tiên, đối với cựu Tổng thống Donald Trump, cần phải nói ông Trump không phải là một chính trị gia kỳ cựu, mà là một người có nhiều kinh nghiệm hơn trong lĩnh vực giải trí. Do đó, mọi điều ông Trump thể hiện đều khá cuốn hút và rất tự tin. Tuy nhiên, vấn đề là ông ấy không có kinh nghiệm với những sự kiện như thế này.

Ông ấy cung cấp rất ít thông tin xác thực, không đưa ra các con số cụ thể, và nếu có cũng không chính xác. Ngoài ra, cách ông Trump trả lời cũng khá chung chung. Có thể là vì ông ấy chưa tập dượt kỹ phần trả lời của mình.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng có một vấn đề lớn đó là liên tục bám vào những điều đã diễn ra trong quá khứ, như quan điểm của ông về kết quả bầu cử có gian lận hồi năm 2020, hay sự kiện tại đồi Capitol ngày 6/1. Tuy nhiên, mọi người dân Mỹ đều không muốn nhìn lại quá khứ.

Còn đối với Tổng thống Joe Biden, cuộc tranh luận này nhằm giúp ông ấy đảm bảo với đảng Dân chủ và người ủng hộ rằng ông có thể tiếp tục đảm nhận vai trò tổng thống Mỹ trong những năm tới. Tổng thống Biden cũng mang gánh nặng về việc thay đổi tình thế, xóa bỏ những lo ngại về sức khỏe thể chất và tinh thần của ông ấy. Do đó, ông Biden cần phải thể hiện tốt, nhưng ông ấy đã không làm được điều này.

Đảng Dân chủ sau cuộc tranh luận này có vẻ cũng đang trong trạng thái “hoảng loạn”. Trong cuộc tranh luận, ông Biden cũng không thể bảo vệ và nhấn mạnh những thành tựu trong giai đoạn đương nhiệm của mình. Các ví dụ đưa ra cũng không có tính thuyết phục. Với đa phần các vấn đề, ông Biden đều đổ lỗi cho đối thủ của mình. Và đặc biệt, Tổng thống Biden cũng không có kế hoạch lớn nào cho tương lai, một điều mà đúng ra các ứng viên tranh cử đều phải làm.

PV: Đội ngũ tranh cử của cựu Tổng thống Trump đã tuyên bố chiến thắng ngay sau khi cuộc tranh luận kết thúc. Nhưng nhiều chuyên gia của CNN khi theo dõi sự kiện đánh giá, ông Trump nhiều lần “lờ’ đi những câu hỏi “khó” như “liệu lần này ông có chấp nhận kết quả hay không” hay liên quan đến vụ bạo loạn tại đồi Capitol năm 2020. Theo ông, điều đó liệu có ảnh hưởng đến sự ủng hộ dành cho ông Trump?

Giáo sư Buss: Tôi không nghĩ là sẽ ảnh hưởng nhiều đến sự ủng hộ của người dân đối với cựu Tổng thống Trump. Bởi vì chiến dịch này là về cá tính và con người, không phải là về các vấn đề đang xảy ra. Nếu chú trọng vào vấn đề thì chúng ta đã có một cuộc tranh luận rất khác, ở một địa điểm khác. Nhưng chủ yếu điều diễn ra trong cuộc tranh luận hôm nay, đó là cả 2 bên đều liên tục đổ lỗi cho nhau, gán cho nhau những tính từ đầy tiêu cực. Về căn bản, cả 2 đều đang cố làm giảm danh tiếng và sự tự tin của nhau.

Người dân Mỹ thực ra không thích cách tiếp cận này, nhưng khi cả 2 ứng viên đều làm như vậy, thì những người ủng hộ của Trump và Biden sẽ cho rằng, ứng viên của mình đã bị đối xử không công bằng. Mọi người sẽ không đưa ra lựa chọn dựa vào những gì diễn ra trong cuộc tranh luận, mà họ sẽ tùy quan điểm của mình để chọn xem ai sẽ là tổng thống tốt nhất trong tương lai.

Tôi cho rằng hiện Tổng thống Biden đang trong vị thế thua thiệt hơn một chút, đặc biệt là về sức khoẻ. Điều này dần trở nên rõ ràng hơn đối với người dân Mỹ, trên các phương tiện truyền thông và cả các nước khác. Trong khi đó, ông Trump không gặp phải điều này. Mọi bức ảnh chụp Trump đều cho thấy ông ấy đứng giữa hàng ngàn người, trò chuyện với người ủng hộ, với những hành động, cử chỉ rất linh hoạt.

PV: Một số nghị sĩ của đảng Dân chủ tỏ ra thất vọng trước màn thể hiện của Tổng thống Joe Biden. Vậy theo ông, sau cuộc tranh luận vừa qua, đảng Dân chủ tiếp theo sẽ có những bước đi như thế nào?

Giáo sư Buss: Thông thường, cuộc tranh luận đầu tiên được tổ chức sau khi các đảng đã lựa chọn ứng viên của mình, tức là vào khoảng tháng 7 đối với đảng Cộng hòa và tháng 9 đối với đảng Dân chủ. Do đó, việc họ thúc đẩy cuộc tranh luận diễn ra sớm như thế này cho tôi thấy rõ rằng họ đang lo lắng về cơ hội của Tổng thống Biden.

Ngoài ra, trên truyền thông Mỹ, chúng ta thấy các thành viên đảng Dân chủ cũng nói về việc họ lo ngại rằng liệu Tổng thống Biden có thể hoàn thành nhiệm kỳ 4 năm nếu tái đắc cử. Do đó họ lo ngại về tương lai của đảng Dân chủ. Bản thân tôi cũng thấy Tổng thống Biden chưa thực sự đạt được thành tựu lớn trong nhiệm kỳ này của mình, và do đó việc tìm được những điểm sáng để giành lợi thế trong cuộc bầu cử này sẽ là một bài toán khó.

Một điều quan trọng nữa mà tôi thấy sau buổi tranh luận, đó là hiện đảng Dân chủ cũng đang đứng trước tình thế tiến thoái lưỡng nan khi chưa thực sự có một ứng cử viên sáng giá để thay thế nếu Tổng thống Biden từ bỏ cuộc đua vào Nhà Trắng. Tình huống tương tự với đảng Cộng hòa.

Do đó, có thể nói người dân Mỹ đang có 2 ứng cử viên với rất nhiều vấn đề. Họ bị đưa vào tình huống bầu để loại người họ không thích, chứ không phải là bầu cho người mà họ thích. Người không thích Trump sẽ bầu cho Biden và ngược lại. Điều này đang làm rối loạn các cuộc thăm dò chính trị, cách truyền thông trên các phương tiện đại chúng và những thông điệp cần đưa ra.