Chồn hương là một loài động vật hoang dã quý hiếm, đã được thuần hóa để nuôi lấy thịt và xạ hương. Trong thời gian gần đây, các cơ quan chức năng đã cấp phép cho người dân nuôi loài động vật này nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường một cách hợp pháp. Thịt chồn hương, với giá trị dinh dưỡng cao, thường được chế biến thành nhiều món ăn đặc sản thơm ngon và bổ dưỡng. Xạ hương từ chồn hương cũng là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền.

Những năm gần đây, mô hình nuôi chồn hương đã phát triển mạnh mẽ tại Hà Tĩnh. Một ví dụ tiêu biểu là trang trại chồn hương Đức Thắng của anh Nguyễn Văn Đức, nằm tại thôn Anh Hùng, xã Thượng Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh. Với diện tích hơn 500 m², anh Đức hiện đang nuôi khoảng 700 con chồn hương, chủ yếu để nuôi sinh sản và cung cấp con giống cho thị trường.

“Năm 2019, tôi quyết định đầu tư xây dựng một trang trại nuôi chồn hương. Ban đầu, hành trình này không hề dễ dàng vì thiếu kinh nghiệm. Tuy nhiên, sau khi tham gia các khóa tập huấn kỹ thuật và học hỏi từ những mô hình nuôi chồn hương thành công khác, tôi đã dần làm chủ được kỹ thuật và thấy đàn chồn hương phát triển tốt," anh Đức chia sẻ.

Anh Đức cho biết, chồn hương có sức đề kháng cao, dễ nuôi và không đòi hỏi diện tích chuồng trại lớn. Tại trang trại của anh, chuồng nuôi được thiết kế dưới dạng lồng sắt cao khoảng 70cm và rộng khoảng 1m², tùy thuộc vào số lượng chồn nuôi nhốt. Lồng sắt được đặt trên giá đỡ cách nền từ 0,3 - 0,5m để đảm bảo thông thoáng, tránh ẩm thấp và thuận tiện cho việc vệ sinh.

Trang trại của anh Đức còn trang bị camera và máy đo nhiệt độ để theo dõi tình trạng chuồng trại. Chuồng được chia thành các khu vực riêng biệt: khu nuôi cá thể, khu nuôi các cặp chồn vợ chồng và khu nuôi chồn sơ sinh. Tùy vào giai đoạn phát triển, chồn sẽ được nhốt theo tỉ lệ từ 1-2 con hoặc nhiều hơn trong mỗi lồng.

"Thách thức lớn nhất trong việc nuôi chồn hương là khi chúng bị bệnh, không có thuốc đặc trị nào hữu hiệu. Do đó, yếu tố quan trọng hàng đầu là hệ thống chuồng trại phải luôn đảm bảo thoáng mát vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông và duy trì sự sạch sẽ. Người chăm sóc cần phải hiểu rõ đặc tính của loài chồn hương, nắm bắt được cá tính của từng con để có cách chăm sóc phù hợp," anh Đức chia sẻ.

Anh Đức cũng cho biết, nuôi chồn hương không đòi hỏi nhiều chi phí. Thức ăn chủ yếu của chúng là chuối chín, cá sông, tôm, và cua đồng. Mỗi ngày, chi phí thức ăn cho một con chồn chỉ khoảng 2.000 - 3.000 đồng. Trung bình mỗi năm, một con chồn mẹ có thể sinh sản từ 2-3 lứa, mỗi lứa từ 2-5 con.

Giá bán chồn hương giống hiện nay khá cao, dao động từ 6-10 triệu đồng/cặp. Chồn hương thương phẩm cũng có giá từ 1,5-1,9 triệu đồng/kg. Nhờ vậy, việc nuôi chồn hương mang lại lợi nhuận đáng kể cho người nuôi. Trong hai năm 2022 và 2023, trang trại chồn hương Đức Thắng đã cung cấp ra thị trường hơn 600 cặp chồn baby mỗi năm, thu về trên 1 tỷ đồng.

Anh Đức, chủ trang trại, cho biết: “Chồn hương là nguyên liệu cho nhiều món ăn đặc sản hấp dẫn, với thịt ngọt, mềm và hương vị thơm ngon, được thực khách tại các nhà hàng và khách sạn ưa thích. Hiện tại, nhu cầu thị trường tiêu thụ chồn hương rất lớn, thương lái từ khắp nơi liên hệ đặt mua chồn giống và chồn thịt trước, nhưng chúng tôi chưa đáp ứng đủ nguồn cung”.

Trong thời gian qua, anh Đức đã không chỉ cung cấp giống mà còn tận tình hướng dẫn kỹ thuật nuôi cho nhiều nông dân khác nhằm nhân rộng mô hình này. Nhiều người đã tìm đến trang trại của anh để học hỏi kinh nghiệm và kỹ thuật nuôi chồn hương.

Anh Hoàng Văn Vũ, sống tại tổ dân phố 1, thị trấn Cẩm Xuyên, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh, là một trong những người tiên phong trong việc nuôi chồn hương sinh sản tại địa phương sau khi học hỏi kinh nghiệm từ trang trại Đức Thắng. Anh Vũ chia sẻ rằng sau thời gian lao động ở Thái Lan và tích lũy được một số vốn, tháng 8/2023, anh đã đầu tư hơn 700 triệu đồng để xây dựng hệ thống chuồng trại diện tích khoảng 120 m² và thả nuôi 40 con chồn hương giống. Ngoài ra, anh còn liên kết với anh Hoàng Quốc Thành ở xã Thạch Hải, huyện Thạch Hà để xây dựng thêm một cơ sở nuôi với 40 con chồn hương giống.

Dù chi phí ban đầu lớn, nhưng quá trình nuôi không tốn kém và mang lại hiệu quả kinh tế cao, đồng thời không gây ô nhiễm môi trường. Theo dự tính, với 40 con chồn hương sinh sản, mỗi năm gia đình anh Vũ sẽ thu lợi nhuận ít nhất 600 triệu đồng. Anh Vũ chia sẻ rằng hiện nay nhu cầu thị trường đối với chồn hương rất cao, nhiều thương lái từ khắp nơi đã liên hệ để đặt mua con giống và chồn thịt trước, nhưng nguồn cung vẫn chưa thể đáp ứng đầy đủ. Trong thời gian tới, anh dự định sẽ xây dựng thêm khoảng 100 chuồng nuôi mới, nâng quy mô đàn lên 120 con mỗi lứa để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.

Nhận thấy mô hình nuôi chồn hương mang lại tiềm năng kinh tế lớn, nhiều nông dân tại các huyện như Can Lộc, Cẩm Xuyên, Lộc Hà, Thạch Hà và thành phố Hà Tĩnh đã quyết định đầu tư phát triển mô hình này. Nhờ vào sự đầu tư bài bản và ứng dụng khoa học kỹ thuật trong chăn nuôi, mô hình nuôi chồn hương hứa hẹn sẽ mở ra một hướng đi mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế tại địa phương.

Theo Nghị định số 06/2019/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, chồn hương được xếp vào danh mục IIB - các loài động vật rừng chưa bị đe dọa tuyệt chủng nhưng có thể đối mặt với nguy cơ nếu không được quản lý một cách cẩn thận. Do đó, khi nuôi chồn hương, cần đăng ký giấy phép chăn nuôi với chính quyền địa phương.

Ngành chuyên môn Hà Tĩnh cũng khuyến cáo rằng để nuôi chồn hương hiệu quả, người nuôi cần nắm rõ các đặc tính của chồn hương để áp dụng các kỹ thuật phối giống và chăm sóc phù hợp. Đồng thời, người chăn nuôi cần mua con giống từ các trại giống hợp pháp và có nguồn gốc rõ ràng. Trong quá trình nuôi, cần lập sổ theo dõi, báo cáo định kỳ và tuân thủ sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh.