Thi thoảng, ta lại gặp những chàng trai ngực trần lực lưỡng đang kéo vó, quăng chài mê đắm trong bức tranh thuỷ mặc thiên nhiên tô vẽ tự bao giờ, đó là Ba Bể, lung linh và thấm đẫm huyền thoại, nằm trên quê hương giàu truyền thống cách mạng Bắc Kạn

Lướt nhẹ trên sông, chẳng mấy chốc, du khách sẽ đến động Puông. Không biết từ bao giờ, dòng sông Năng hiền hoà là thế mà đục thủng cả vách núi đá vôi để thành một dòng chảy với những hang động kỳ vĩ. Động Puông với vòm cao hàng chục mét, dài hơn trăm mét như hàm cá mập khổng lồ há miệng nuốt từng áng thuyền độc mộc cứ nối đuôi nhau xuôi dòng. Chìm trong cảm giác đê mê mà xuôi tiếp sông Năng là đến thác Đầu Đẳng; từ độ cao trên 30 mét, suối nước tuôn trào dội vào muôn ngàn mô đá lô nhô. Lẫn dòng thác đổ, bọt tung trắng trời, thấp thoáng những tán lá xanh gầy, xoè ra chao mình qua bóng nước. Hồ Ba Bể, đích đến của chuyến đi cứ thế hiện ra lung linh, huyền ảo.

Mặt đất như đột ngột hạ thấp xuống, những ngọn núi xung quanh đã đứng thành vách, tương phản âm dương, không khí như lắng lại, mát dịu và thoang thoảng hương hoa lá. Du khác sẽ cảm thấy quá đỗi đột ngột bởi vẻ hoang sơ, trầm mặc, man mác của nước non muôn t.uổi giữa núi rừng Việt Bắc trập trùng.

Người dân nơi đây vẫn truyền rằng: tích xưa có một bà tiên giả làm người ăn mày để thử lòng người trần gian. Đi đến đâu bà cũng bị xua đuổi. Mãi gần tối, đến cuối một làng nhỏ, người ăn mày được mẹ con một bà goá cho vào nhà ăn cơm và ngủ nhờ. Ăn xong, người ăn mày trao cho mẹ con bà goá một hạt thóc, một túm tro và dặn khi nào có lụt thì rắc tro quanh nhà, bóc vỏ trấu ra làm thuyền. Nửa đêm, bỗng nhiên mặt đất rung chuyển, sụt lở ầm ầm. Mẹ con bà goá thức dậy không thấy người ăn mày đâu cả. Nhớ lời dặn, bà goá đem gói tro ra rắc xung quanh nhà. Trời đất vần vũ đảo điên, mưa suốt 7 ngày, 7 đêm, nước bắt đầu ngập, bà goá bóc hạt thóc lấy vỏ trấu thả xuống nước, vỏ trấu biến thành chiếc thuyền độc mộc. Và cũng lúc đó, mặt đất tụt xuống, chỉ còn lại nhà bà goá trở thành hòn đảo giữa mênh mông nước, đó là gò Giả Mải bây giờ, còn hồ ấy được gọi là hồ Ba Bể.

Du ngoạn trên hồ, du khách không thể bỏ qua ao Tiên bồng bềnh trên mặt nước trong xanh với những triền đá hai bên vách núi nhô cao như chọc rách tấm thảm da trời xanh ngắt. Tương truyền, đó là nơi các vị thần tiên chơi cờ. Cứ theo lối này mà ngược lên dốc đá khoảng 200m là đến ao Tiên. Ao Tiên hình tròn, rộng hơn nghìn mét vuông, cách biệt với hồ, không có nguồn nước chảy vào hay thoát ra vì thế mà khi ông trời đổ giận trút ngập cả vùng hồ thì ao tiên nước vẫn trong leo lẻo.

Lọt thỏm trong khu bảo tồn vườn quốc gia Ba Bể, rộng gần 500ha, trải dài 8km, là nơi hội tụ của 3 dòng sông Năng, Tả Han và Nam Cường, với vẻ hoang dại mà thiên nhiên hào phóng ban tặng, hồ Ba Bể được thế giới công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới.

Ở làng du lịch nhà sàn Pác Ngòi, khách tham quan sẽ có một buổi tối tuyệt diệu trong những căn nhà sàn thoáng mát, thăm làng người Dao Khưa Quang, nơi xuất xứ loại rượu ngô nổi tiếng nhâm nhi với cá quả nướng mà người dân giăng lưới trong hồ…

Một vòng quanh hồ để hứng trọn cảm giác đê mê, Ba Bể không chỉ là hồ thiên tạo lớn nhất của nước ta, mà còn như một bài thơ tuyệt tác do trời đất viết nên bằng đá, nước, mây trời và muôn loài cỏ cây hoa lá, muông thú. Ba Bể là kiệt tác mà thiên nhiên đã ưu ái dâng tặng cho loài người.